🖋️ "लिहिता लिहिता इतिहास उलगडतो..."

"लिहिता लिहिता इतिहास उलगडतो..." हे वाक्य माझ्या मनात कायम घर करून आहे, विशेषतः जेव्हा मी मोडी लिपीचा अभ्यास करत असतो. मोडी लिपी हे केवळ लेखनाचे माध्यम नाही, तर ती महाराष्ट्राच्या इतिहासात खोलवर रुजलेली एक सांस्कृतिक शिरपेळ आहे. पेशवे काळात ही लिपी व्यवहार, शासन, न्याय व मालमत्तेच्या नोंदी यासाठी वापरली जात असे. सावकार, पाटील, कारकून – सर्वांचं दैनंदिन जगणं या लिपीशी बांधलेलं होतं. माझा मोडी लिपीचा प्रवास जेव्हा सुरू झाला, तेव्हा सुरुवातीला ती वळणदार रेघ, ती सुलभ पण गूढ रचना मला आकर्षित करत गेली. प्रत्येक अक्षरामागे एक काळ होता – एक गोष्ट, एक भावना. जुनी भू-अभिलेखं वाचताना लक्षात आलं की त्या रेषांमध्ये केवळ शब्द नव्हते, तर तेव्हा समाजात घडणाऱ्या घटना, भावना, सत्ता, संघर्ष आणि न्यायाच्या पायऱ्याही जिवंत होतात. मोडी लिपी शिकणे आजच्या काळातही तितकेच महत्त्वाचे आहे. कारण अनेक जुनी दस्तऐवज, जमीनविषयक कागदपत्रं, वतन-इनाम पत्रं आजही मोडी लिपीत आहेत. इतिहास संशोधन, मराठी भाषेचा विकास आणि संस्कृतीचा वारसा समजून घेण्यासाठी मोडी शिकणे ही काळाची गरज बनली आहे. ही लिपी जलद लेखनासाठी योग्य असल्यामुळे पेशवेकाळी कारकून त्याचा वापर करत असत. त्यात अक्षरं जोडली जातात आणि एकच चिन्ह बनवलं जातं, जे वेळ, श्रम आणि जागा वाचवतं. आज, आपण तंत्रज्ञानाच्या युगात जरी जगत असलो, तरी आपली ओळख, आपली मुळे आपल्याला विसरून चालणार नाहीत. मोडी लिपी म्हणजे आपल्या आजोबांच्या मनगटातली ताकद – आणि आज ती आपल्या बोटांमधून पुन्हा इतिहास लिहू शकते. या लिपीचा अभ्यास म्हणजे केवळ शहाणपण नव्हे, तर इतिहासाशी थेट संवाद साधण्याचा मार्ग आहे. मोडी लिपी ही आपली अस्मिता आहे. म्हणून ती शिकणे, जपणे आणि पुढच्या पिढीकडे पोहोचवणे हे आपले कर्तव्य आहे.